LỜI NÓI ĐẦU
Giáo trình Hệ thống thông tin quản lý là một trong những giáo trình trọng điểm của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Giáo trình được biên soạn để phục vụ nhu cầu học tập và nghiên cứu của sinh viên khối ngành Kinh tế và Quản trị kinh doanh, trong đó có ngành Hệ thống thông tin quản lý.
Trong thời đại ngày nay, các hệ thống thông tin dựa trên công nghệ thông tin và truyền thông đã và đang là một nguồn lực chiến lược của mọi loại hình tổ chức doanh nghiệp, đảm bảo cho sự tồn tại, phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh trong xu thế toàn cầu hóa. Việc trang bị những kiến thức cơ bản và toàn diện về hệ thống thông tin quản lý cho sinh viên khối ngành Kinh tế và Quản trị kinh doanh là một điều hết sức cần thiết.
Giáo trình Hệ thống thông tin quản lý được biên soạn bởi tập thể tác giả của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, gồm: PGS.TS. Trần Thị Song Minh (Chủ biên), TS. Trương Văn Tú và TS. Cao Đình Thi. Giáo trình không chỉ là một học liệu cần thiết cho sinh viên và học viên cao học mà còn là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý và các đối tượng quan tâm khác.
Giáo trình Hệ thống thông tin quản lý được kết cấu thành sáu phần với hai mươi chương. Đầu mỗi chương có tóm tắt nội dung và mục đích nghiên cứu. Cuối mỗi chương có phần từ khóa, câu hỏi ôn tập, bài tập và tài liệu tham khảo của chương.
Trình tự và nội dung các phần của giáo trình được xây dựng căn cứ trên các quan điểm sau đây:
- Tiếp cận lĩnh vực hệ thống thông tin quản lý một cách có hệ thống: xuất phát từ nhu cầu thông tin, tìm hiểu về các loại hình hệ thống thông tin (HTTT) và các công nghệ thông tin cần thiết để đáp ứng nhu cầu thông tin, xác định những loại hình hệ thống thông tin điển hình có thể sử dụng để nâng cao năng lực quản lý và kinh doanh của doanh nghiệp, nghiên cứu các giải pháp mua sắm và triển khai các HTTT và cách thức quản trị các HTTT như một nguồn lực chiến lược của tổ chức.
- Tiếp cận lĩnh vực hệ thống thông tin quản lý dưới góc độ quản lý và quản trị kinh doanh thay vì góc độ công nghệ: giáo trình đề cập đến những kiến thức nền tảng nhất về CNTT và ứng dụng CNTT dành cho người làm công tác quản lý và quản trị kinh doanh, nhằm trả lời các câu hỏi: Có những loại hình HTTT nào? Khả năng hỗ trợ của các HTTT đối với các các nhà quản lý và điều hành trong quá trình ra quyết định đến đâu? Cách thức lựa chọn, triển khai và quản trị các HTTT như thế nào?
Theo quan điểm này, Phần A trình bày các khái niệm cơ sở về hệ thống thông tin và vai trò của hệ thống thông tin trong tổ chức; Phần B tập trung giới thiệu các công nghệ máy tính và truyền thông sử dụng trong các hệ thống thông tin; Phần C giới thiệu các loại hình hệ thống thông tin hỗ trợ các mức quản lý khác nhau trong tổ chức; Phần D giới thiệu về các HTTT tích hợp ứng dụng trong kinh doanh của tổ chức; Phần E đề cập tổng quan về quy trình mua sắm và phát triển các ứng dụng CNTT; Phần F nghiên cứu vấn đề quản trị các nguồn lực thông tin trong tổ chức.
Phần A gồm hai chương. Chương 1 đề cập đến thông tin quản lý trong tổ chức. Chương 2 trình bày tổng quan chung về các hệ thống thông tin và giới thiệu các loại hình hệ thống thông tin khác nhau ứng dụng trong việc nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức doanh nghiệp.
Phần B gồm bốn chương. Chương 3 trình bày những nội dung cơ bản nhất về phần cứng của máy tính điện tử, thực hiện phân loại các hệ thống máy tính và xem xét các yếu tố cần đánh giá khi mua sắm phần cứng. Chương 4 giới thiệu những nội dung cơ bản nhất về phần mềm của máy tính điện tử, phân loại phần mềm và xem xét các yếu tố cần đánh giá khi mua sắm phần mềm. Chương 5 trình bày tổng quan về quản trị cơ sở dữ liệu và xem xét các kỹ thuật hiện đại ứng dụng trong quản trị các nguồn dữ liệu. Chương 6 trình bày các khái niệm cơ bản về viễn thông và các mạng truyền thông, đặc biệt mạng Internet và khả năng ứng dụng mạng này trong kinh doanh và thương mại điện tử.
Phần C gồm ba chương. Chương 7 trình bày về hệ thống xử lý giao dịch, hệ thống nền tảng cung cấp dữ liệu đầu vào cho tất cả các HTTT hỗ trợ quản lý và ra quyết định khác. Chương 8 giới thiệu tổng quan về hệ thống thông tin quản lý. Chương 9 đề cập đến loại hình hệ thống hỗ trợ ra quyết định.
Phần D gồm tám chương. Chương 10 trình bày về hệ thống thông tin tài chính và giới thiệu một số phần mềm quản lý tài chính. Chương 11 trình bày về hệ thống thông tin Marketing và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong việc nâng cao năng lực quản lý Marketing và quản trị quan hệ khách hàng. Chương 12 giới thiệu tổng quan về hệ thống thông tin sản xuất - kinh doanh và các phân hệ thông tin điển hình hỗ trợ doanh nghiệp trong phân phối và hoạch định các nguồn lực sản xuất. Chương 13 đề cập đến hệ thống thông tin nguồn nhân lực và các phân hệ thông tin điển hình hỗ trợ doanh nghiệp trong quản trị tổng thể nguồn nhân lực của tổ chức. Chương 14 giới thiệu hệ thống thông tin tự động hóa văn phòng ứng dụng trong các tổ chức. Chương 15 giới thiệu về các hệ thống thông tin tích hợp trong kinh doanh. Chương 16 đề cập đến các hệ thống thương mại điện tử trong kinh doanh.
Phần E gồm hai chương: Chương 17 giới thiệu quy trình triển khai các ứng dụng CNTT và chương 18 đề cập tổng quan về phát triển hệ thống thông tin có cấu trúc.
Phần F gồm hai chương: Chương 19 giới thiệu tổng quan về quản trị các nguồn lực hệ thống thông tin trong tổ chức và chương 20 đề cập đến vấn đề an toàn hệ thống thông tin và các khía cạnh đạo đức, xã hội liên quan.
Giáo trình Hệ thống thông tin quản lý bao quát tương đối rộng và đầy đủ các vấn đề liên quan đến hệ thống thông tin, nên có thể sử dụng được cho nhiều chương trình giảng dạy khác nhau. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả giáo trình phục vụ nhu cầu giảng dạy môn học Hệ thống thông tin quản lý, cần xác định rõ mục đích, đối tượng và thời lượng dành cho môn học để xây dựng chương trình giảng dạy cho phù hợp. Sau đây là một số đề xuất về cách sử dụng giáo trình dựa trên kinh nghiệm giảng dạy môn học Hệ thống thông tin quản lý trong nhiều năm qua cho các bậc đào tạo khác nhau, các đối tượng khác nhau và với những thời lượng khác nhau:
- Phần A và Phần B mang tính chất nền tảng về CNTT nên với những đối tượng đã có kiến thức tương đối về CNTT thì chỉ cần sử dụng các phần này như tài liệu đọc thêm. Tuy nhiên, đối với những đối tượng không chuyên thì cần có hình thức phù hợp để kiểm tra kiến thức những phần này.
- Phần C và Phần D đề cập đến các loại hình HTTT ứng dụng trong tổ chức doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực hoạt động kinh doanh và quản lý là hết sức cần thiết và quan trọng đối với cả người đã có kinh nghiệm làm việc cũng như những sinh viên đang học đại học.
- Phần E với chủ đề về phát triển HTTT cần thiết cho tất cả các đối tượng trong và ngoài ngành. Tuy nhiên, các sinh viên chuyên ngành hệ thống thôn tin quản lý cần tìm đọc thêm thông tin về các vấn đề được đề cập trong phần này.
- Phần F trình bày về vấn đề quản trị các nguồn lực hệ thống thông tin, bao gồm cả vấn đề an toàn HTTT, cần thiết cho cả người sử dụng HTTT và người phát triển HTTT. Trong nền kinh tế mới, đây là những kiến thức thực sự cần thiết đối với các nhà quản lý.
Giáo trình được hoàn thành với sự tham gia cụ thể của các tác giả như sau:
Chương 1: PGS.TS. Trần Thị Song Minh, TS. Trương Văn Tú;
Chương 2: PGS.TS. Trần Thị Song Minh, TS. Trương Văn Tú;
Chương 3: PGS.TS. Trần Thị Song Minh;
Chương 4: PGS.TS. Trần Thị Song Minh;
Chương 5: PGS.TS. Trần Thị Song Minh, TS. Cao Đình Thi;
Chương 6, 7, 8: PGS.TS. Trần Thị Song Minh;
Chương 9: TS. Cao Đình Thi;
Chương 10, 11, 12, 13, 14: PGS.TS. Trần Thị Song Minh;
Chương 15: TS. Trương Văn Tú, PGS.TS. Trần Thị Song Minh;
Chương 16, 17, 18: PGS.TS. Trần Thị Song Minh;
Chương 19: TS. Trương Văn Tú;
Chương 20: PGS.TS. Trần Thị Song Minh, TS. Trương Văn Tú.
Trong quá trình biên soạn giáo trình, tập thể tác giả nhận được sự quan tâm và cổ vũ rất lớn từ phía Ban Giám hiệu và Phòng Quản lý đào tạo, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, sự đóng góp ý kiến quý báu của Hội đồng phản biện, Hội đồng khoa học và đào tạo Viện Công nghệ thông tin và Kinh tế số cùng các đồng nghiệp trong Viện Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Tập thể tác giả xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất tới các đồng nghiệp trong và ngoài trường đã cung cấp tài liệu và có những đóng góp thiết thực cho giáo trình.
Mặc dù đã cố gắng tham khảo nhiều nguồn tài liệu khác nhau và đúc rút kinh nghiệm chuyên môn từ các hoạt động giảng dạy, nghiên cứu và tư vấn, nhưng giáo trình khó tránh khỏi thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp, sinh viên và độc giả để giáo trình ngày càng được cải tiến và hoàn thiện hơn.
Thư góp ý xin gửi về Viện Công nghệ thông tin và Kinh tế số, hoặc Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, số 207 Đường Giải Phóng, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.